Çocuklarda para kullanma becerisi nas?l olu?turulmal??

Para kullanma al??kanl?klar? ço?unlukla aileler arac?l???yla nesilden nesile aktar?l?r. Kimi insanlar çok para sahibi olsa da onu do?ru kullanmay? bilmez, kimileri mevki sahibi olma konusunda ne yapaca??n? bilemez, kimileri ne yaparsa yaps?n para biriktiremez. Bir çocu?un hayat?nda 0-3 ya??nda ebeveynlerinden gördü?ü yakla??mlar?n ve psiko-sosyal kimli?ini olu?turmaya ba?lad??? 3-6 ya? aral???nda edindi?i ya da edinemedi?i para kullan?m al??kanl?klar?n?n ya?am kalitesini etkileyebilecek kadar önemli oldu?unu söyleyen Para Koçu Pelin Narin Tekinsoy ebeveynlere çocuklar?n? yeti?tirirken ?u önerilerde bulundu:

Çocuklarda para bilinci olu?turmak için

Çocukta para bilinci ailesiyle aras?nda olan alma verme dengesiyle geli?meye ba?lar. Bu noktada çocu?un anne sevgisini ne kadar ve nas?l ald???yla beraber beslenmesindeki doyumun da nas?l ve ne kadar oldu?u paraya olan bak?? aç?s?n?, para kullanma al??kanl?klar?n? do?rudan etkiler. Günlük hayatta baz? insanlar örne?in hesab? ödemeye bir türlü yana?maz, baz?lar? ise çok bonkördür. Bu davran??lar zaman zaman d??ar?dan garip görünen ve para kullan?ncaya kadar da kendini pek göstermeyecek bir bilinç seviyesi davran??lar?d?r. Ebeveynler veya bak?m verenler çocuklar?n?n ihtiyaçlar?na zaman?nda ve yeterli ölçüde cevap verebilmeli. Sevgilerini ko?ulsuz olarak sunabilmeliler.

Çocuklar? s?fatland?rmak yerine anlamak için gözlemleyin  

Aileler bazen çocu?un davran??lar?n? gözlemleyerek gelecekteki hali için “bu çocuk cimri olacak” ya da “ihtiyatl? olacak”, “çok bonkör bizimkisi” gibi cümleler de kurabiliyor. Bu cümleleri ebeveyn olarak kurmak ba?lang?çta pek bir sevimli gelebilir, aman dikkat! Çünkü kurulan bu cümleler, çocu?unuzla ilgili para kullanma al??kanl???na dair ipuçlar? vermeye ba?lam?? olabilir. Tan?mlanan her ifade kesinlikle bu ?ekilde gerçekle?ecektir diyemeyiz. Hepimiz bireyselle?irken ki?ili?imizde k?r?lma ve de?i?im noktalar? ya?ad?k. Burada önemli olan, ebeveyn olarak bir çocu?un para bilincini olu?tururken onu s?fatland?rmak yerine iyi bir gözlemci olarak yanl?? ?ekillenmesini beklemeden ona yard?mc? olman?zd?r.

Paran?n kontrol edilebilir oldu?u ö?retilmeli

Al??veri? yaparken, ödeme araçlar?n? sizin kontrolünüzde kullanmas?n? sa?lamak önemlidir. Para nedir? Kredi kart? nedir? Neden ?ifreler var? Para üstü ne zaman olur? Bah?i? kavram? nedir? Para ne zaman kullan?l?r? Ne zaman biriktirilir? Bu örnekler gibi birçok para kullan?m davran???n? ve kavram?n? ona ö?reterek çocu?unuzda para bilincini erken ça?da olu?turmaya ba?layabilirsiniz.

Paran?n nas?l kullan?laca?? çocu?a uygulamal? olarak gösterilmeli

5 ya??ndan neredeyse 10 ya??na kadar, özellikle parasal hareketler içeren davran?? veya diyaloglar?nda çocu?un yan?nda olarak para araçlar?n?n nas?l kullanabilece?i desteklenmelidir. Gerçek bir al??veri? ortam?nda para verip üzerini beklemesi, nakit veya kredi kart? kullan?mlar?n? takip etmesi, kendi ihtiyaçlar?n? belirlemesi ve k?yas yaparak seçim yapmas? te?vik edilmelidir.

Harçl?k verme konusunda bunlara dikkat

Harçl?k vermek, çocu?un özgüveni ve sorumluluklar?n? artt?r?rken s?n?rlar?n? da olu?turmas?na yard?mc? olacakt?r. Ebeveynler harçl??? ceza ya da ödül arac? olarak kullanmamal?d?r. Çocu?un ya??yla orant?l? olarak harçl???n? her y?l art?rmal?, al??veri? esnas?nda kendi paras?n? kullanmaya özendirirken harcamalar?n? da planlamas? ö?retilmelidir.

Çocu?a ergenli?e yava? yava? ad?m att??? dönemlerde okul harçl??? veya haftal?k harçl?k miktar?n?n aile bütçesi de göz önünde bulundurularak verilmesi; haftal?k, ayl?k ve y?ll?k ki?isel bütçe planlamas? yapmas?n? destekler. Harçl?k verilen çocuklar, verilmeyenlere göre mallar?n çe?itlili?i ve fiyatlar? hakk?nda daha geli?mi? bilgiye sahip olurlar.

Çocukta tasarruf bilinci olu?turmak için

Yeryüzündeki sonsuz kaynak kavram?na kar??n kendiyle çeli?en s?n?rl? bütçe kavram?yla büyürüz. S?n?r tan?maz çocuksu hayaller ise limitsizdir. Bununla beraber baz? ebeveynler çocuklar?na s?n?r koymay? bilemezler. Onlara ket vurarak çocuklar?n?n s?n?rland?r?lm?? hissettirmelerini istemezler ve para konusunu açmaktan uzak dururlar. Aç?lmayan konu beraberinde para bilincinin geli?imini engelledi?i gibi; s?n?rland?rma, kendiyle çeli?en s?n?rl? bütçe tan?m? ve tasarruf etme kavramlar?n?n da birbirine kar??mas?na sebep olur. Tasarruf genel olarak, harçl?kla ö?renilecek bir al??kanl?kt?r. Bununla birlikte verilen harçl???n limiti, mal ve hizmetlerin fiyatlar?n?n ne kadar oldu?unu dü?ünmesini ve seçenekleri aras?ndan k?yas yapmas?n? ö?retir. Böylece çocuk istek ve ihtiyac? ay?rt etmeye ba?larken önceliklerini de belirleme al??kanl??? kazan?r. Kendi bütçe kavram? içinde kullanmak üzere onlara verilen harçl?k, paran?n kullan?m?n?, harcama limitlerini, para anlay???n? gerçek ve somut hale getirir.

Çocuk para kullan?m?nda hata yapacaksa ?imdi yaps?n

Çocuklara ya? ald?kça ek para kazanma olanaklar? sa?layarak uygun de?erler ö?retilmeye ba?lanmal?d?r. Çocu?a gerekti?inde borç vermek ve sonras?nda bu borcu yap?land?rmak da ona gelecekte yard?mc? olacak davran??lardand?r. Böylece harçl?klar?ndan ufak ufak da olsa düzenli olarak tasarruf ederken borç kavram?na kar?? nas?l davranmas? gerekti?ini ö?renmeye ba?larlar. Ayr?ca, çocuklar kendi paralar?n? kullanarak sat?n ald?klar? ürünlerle daha çok de?erlendirme yapma kabiliyetlerini de geli?tirirler. ?imdiden küçük hatalar yapmalar?na da izin vermek, ilerde daha büyük hatalar yapmalar?n? engelleyecektir.

Ebeveyn çocu?a ne zaman ve nas?l destek olmas? gerekti?ini bilmeli

Para, ki?inin onu olumlu yönde kendisine hizmet edecek ?ekilde kulland??? sürece, do?ru kullan?m?n benimsendi?ini söyleyebiliriz. Ancak insan yavrusu merak eden bir varl?kt?r. Can? yan?ncaya kadar deneyebilir. Hatta can? yansa da denemeye devam eden bir potansiyeli de vard?r ve k?smen de böyle ö?renir. Bu süreçte çocu?un yan?nda olan ebeveynin, davran??? önemlidir. ?lk ad?m sürçlerinde, aya?a kalkmas? için onu nas?l destekliyorum? Müdahale etmeden kendi kendine bir yol bulmas?n? gözlemliyor muyum? Ya da ne zaman destek müdahalesinde bulunaca?? kritik anlar? yakal?yor muyum? ??te tüm bu süreçler çok basit, hayat?n içinden davran??lar gibi gözükse de çocuk yar?n yeti?kin oldu?unda ne zaman ve nas?l karar verece?ini etkileyecektir. Hatta bir i?e at?l?rken ki olabilecek riski görme ve riski kar??lama sürecini yönetmesi de buna dahildir. Tüm bu davran??lar neticesinde gün sonunda hep bir para hareketi içindeyiz ve nihayetinde bir sonucu olacakt?r.